ПИШИТЕ, ЯЗЫГЫЗ:
- содержание 
- тех.вопросы
© Copyright,
2000-2021
МТСС, ФРМ-FMP
Татароведение 
|
|
Литература / Произведения Marsel Siraciyev Bez da şulay. Dulqınnarğa qarap uyladım min, Xisläremne salıp ber ezgä. Bez da dulqınnarğa oxşağanbız, Kilgänbez bit cirgä bik azğa. Dulqınnar gel ber urında tormi, Ezlilärme alar uz yarın? Bärelälär taşqa - çälpärämä, Belmi alar yomşaq yar barın. Dulqınnar bit taşlanalar yarğa Alda ni bulganın belmiçä. Bez da şulay ırgılabız yuqqa, Çınlap söyu xise kilmiçä. Uyan, Bolğar Xäzärlärgä baş birmägän böyek Bolğar, Uyanmiça yoqlap yata sineñ ullar. Gasırlarda meñ yıl elek qalğan ezen. Basqınnarga qarşı basqan sin berüzen. İvan patşa mäkerlegen sin kotmägän. Niça yıllar il östennän Tön kitmägän. ömet ülä iñ soñınnan, qoyaş çıga, Uyan Bolğar, uyan Bolğar, uyan Bolğar! Tuaçaq dahiğa Mäñgelektän işetelsen awaz. Sin tumasañ, dönya bulır yätim beraz. Kötsen sine härber keşe häm xalıqlar. Xörriyätkä keşelekne sin alıp bar. Yullarında sineñ atsın izge tañnar. Min - dahi, dip üz xalqına qaqma çañnar. Niyäten saf, fikeren toz bulsa agar, Sin nik kilgän, härber balçık, bälkem, añlar. İmanlıq häm izgelek - sineñ qoral. Yätimnärne, gariplärne qulıña al. Kiläcäktä ömet sinnän - tik märxämät. Yörägeñdä izge ostaz - ul Möxämmät. Taş yöräge sabır Yari äle taşlar söyli belmi... Kup yaw ütkän taşlar yanınnan. Taşlarda toz täme. Alar tozlı, Tozlı alar keşe qanınnan. Dulqın barsa, taşlar tägärilär, Yuılamı alar kürgännär? Taş xäteren bergä cıyar öcen Güyä piramida öygännär. Keşelär dä cıyılalar berga, Ğömer ütkärälär ışqılıp. Şomaralar barı taşlar sıman, Xıyal ülä, oçmi aşqınıp. Taşlar - tınıç. Taş yöräge - sabır... Keşe haman äle qan qoya. Qan tamçısı tamğan sayın taşnıñ Mañgayına sırlar uyıla. Qiyämät Färeştälär nilär uyli mikän Keşe canın alıp kitkändä, Färeştälär nindi uyın uyni Xälsez qarçıq ulem kotkanda? Färeştälär nindi uyın uyni Cäy ayında qar-boz yawğanda? Alar yıli, ällä kölälärme Yäp-yäş yeget yawda awğanda. Kemder östä. Olı türä - anı Färeştälär alıp mengännärme? Ällä alar şaytan qolağına Tatlı süzne äytä belgänme? Axırzaman citär bolay barsa, Färeştälär awar ber zaman. İblis kenä soñgı tapqır biyer, Gönahlarğa beznen şul taman. Färeştälär yılar soñgı könne - Qan tamçısı bulır küz yaşe, Tigezläner barça adämi zat - Türame ul, qartmı, ya yaşme... *** Bu dönyanı yaraltqan da Täñre-Alla, Nikter anı buyamağan şirbät-balğa. Yaramimı, tigez itep, mul bülärgä? Anıñ irken bez qollarğa nik belergä? Beräw sıqri, ana aqça citmägändä, Äbi sıqti ulı yärdäm itmägängä. Köçek şınşi, ägär söyäk eläkmäsä, Malay qıza, enekäşe äläkläsä. Bu dönyada här adämgä nider citmi, Dönya quuçılar cirdä mäñge betmi, Barı aqıl bar keşegä xayran citkän, Aqıl citmägännän zarlanmilar küptän. Ägär Ägär yeget olı ürgä mensä; Läkin anda üzen genä kürsä, Duslarına yärdäm qulı suzmasa, Kitek bulmas dönya - ul tumasa. Ägär ber ir ile öçen qanın qoysa? Annan käpäräyep borın çöysä, Xatın-qıznı xurlap, çäçsä ğäybät, Bu dönyağa kilmäwe dä anıñ äybät. Ägär beräw, tiren tügep, itsä ğömer: Ber qıyırçıq ipine ul bişka bülär, Xäyer-fatixalar alıp ul yäşäsa - Xalıq äyter anıñ turda - ir, içmasa. Küñel - kasä Aq yaqtılıq sınsa su östendä, Cide töskä yäşnäp bülenä. Yaş arqılı nurğa qarasañ da, Salawat küpere kürenä. Küz yäşläre qoyaş nurlarında Asıltaştay balqi qay waqıt. Küñel tulsa, küz yäşläre ağa Küñel - küz yäşenä bay sawıt. Uçaqqa qarap Uçaq yana töndä - matdä yuqqa çığa, Tik cılısı cirgä tarala. Oşegännär cılınalar monda, Kemder qorımınnan qarala. Kemder äyter, yanğan, betkän, diyep, Qalğan, diyep, monnan barı köl. A min äytäm: "Yandı küpme çüp-çar, Ä kölendä üsär tağın göl". Babaylar da utqa tabınğannar. Cälep itä bezne yaqtılıq. Xäşärätlär utta quırıla, Ä yaqtıda tua yaxşılıq. Bezdän ni qalır? Gönahtan yaralğan bez adäm ulları, Täbiğät-ananıñ tılsımlı qulları. Bez sabi çağında bişekne tibrätkän, Nigä soñ bez anıñ küñelen ärnetkän... Meñ yıllar yäşägän bu qara urmannar, Cänleklär häm qoşlar oyalar qorğannar. Keşelär aşqınıp qayadır baralar, Äylänep qarasañ... barı tik qorbannar. Bälki, soñ tügelder ber tuqtap uylarğa, Urmannar berqayçan barmilar berkaya. Agaçlar barı tik qoyaşqa aşqına: Bezdän soñ bu cirdä qalırmı taş qına?... *** Min oçar qoş tügel, ämma küñel Zäñgär kükkä taban aşqına. Ğäläm kiñleklären ayqap arğaç, Talpına da tağın ber tına. Uzgan gömeremdä börket idem, Xıyalımda haman oçar qoş. Qanatsız da yoldızlarğa oçam - Tuğan tufrağımnan alıp köç. Soñğı oçu Kütäreldem, öskä ırğıldım da, Asta qaldı yaşel üzännär. Niça yıllar oçtıq, xucam, sineñ belän, Xäteremdä böten kürgännär. Cansız, dilär bezne, oçıp qara cansız, Min kürgännär cannı telälär. Yamaw öste yamaw qanatlarım Al da mine kükta totalar. Çü, ni buldı, tuqtağanday buldı Yörägemneñ tigez ulawı. Şturvalnı qıstıñ, tik soñ inde - Şul qanatnı yalqın uradı. Misır küklärendä yähüdlärgä Küpme ülem östän çäçtek bez. Äylände dä üzebezgä qayttı Bezneñ yazmıştağı qara ez. Siker! Siker! didem, tıñlamadıñ, İnde cirgä töşep citäbez. Aç qoçağıñ, cirem, waqıt bette, Mäñgelekkä kerep kitäbez. Mäğnä Tarix öçen keşe ğömere tik ber mizgel. Yaxşısı da, yamanı da uzar tiz gel. Izğışıp häm kinä totıp uzsa ğömereñ, Citkän çaqta soñ säğäteñ, ükenerseñ. Ber yawızlıq qılsañ yalğış qına ägär, Räncetelgännär, bälki, moña tüzär, Awır bulır küñel tınıçlığın tabu, Ayıq baştan uylarıñda bulsa ağu. Aldasalar sine, dustım, qayğırma bik, Äydä, söyensennär alar, aldadıq, dip. Bar dönyanı, xaqiqätne aldamaslar, Cawap sorap xökem köne kilep basar. Bu dönyada ğömer itü däwamında Cir tetri, dawıl çığa, yañğır yawa. Taş yawsa da, yazmışıñnı ğäyeplämä - Tuğrı bul uraqta da, ğäyettä da. Söylim sezgä Al bolıtqa manılğannar küklär, Küñel belän kürä anı küplär. İlham birsä küñeleñä sineñ Täñre, Al bolıtlar qalır sineñ belän mäñge. Al bolıtqa manılğannar tañnar, Xisläremne kem soñ tıñlar, kemnär añlar? Söylim sezgä serläremne, al bolıtlar, Tıñlağız, sez, al bolıtlar, al bolıtlar. Al bolıtlar taralırlar qoyaş çıqqaç, Küñel süze sünär, bälki waqıt uzğaç, Küñellärdä barı yäşlek moñı qalır, Yöräk kenä yaratudan inde talır. Al bolıtlar taralğannar inde küptän. Suda ğına şäwläläre yözä hämän. Serle, tirän, töpsez çoñğıllarıñ belän Kötäseñder mine, şomlı Qaban. Adaşu Cihan töpsez, fikerlär dä çiksez, Başı da yuq, yuqtır axırı. Xislärdä bez qayçaq ocmaxta kük, Şuşında uq anıñ tämuğı. Monda cennär oça, acdahalar Awızların açıp toralar. Şaytan, iblis, barça xäşärätlär Vöcdanına mäker qoralar. Küñeleñnen şuşı poçmağında Adaşsalar ägär fikerlär, Qılğan izge eşlär taşlamaslar, Sawapları alıp çığarlar. Adaşalar qayberäwlär awda, İkençelär mäğäräle tawda. Tik barıber adaşunıñ iñ yamanı - Añlamasañ anıñ belän cannı! ************************************* Min beraz uyladım da ber fikergä kildem: bu şiğerlärneñ härberendä üzem dä 4-5är süz añlar öçen süzlekkä qarim, başqaları niçek ikän?. Häm keçkenä genä glossary yasap quydım. Tatar teleneñ baylığın tiränräk añlarsız dip çınnan ışanam ****Glossary**** qupşı - нарядный, изящный - smart tüşäk - yataq -кровать üksez - yätim möhacir - ? qaqşarğa - sütelergä - разрушаться şäfäq - tañ-заря, könçığış-восток *könbatış öçen dä süz kiräk, tönyaq-şimal; könyaq-qibla; könçığış-şäfäq bar inde* den - ? ärnü - горечь, щемящее чувство yat - чужой, посторонний künegü - (monda) - привычка taşlama - indirim(tr) - скидка mägär (mäğärme?) - läkin, ämma xör - irekle señärgä - be absorbed - впитываться täre - крест cuyarğa - yuğaltırğa paytäxet - başqala (mäğnäse - первопрестольная) celek - söyäk mie - костный мозг urarğa - закутывать, наматывать zähär - злобный, ядовитый, очень крепкий ärwax - märxüm tın I - tınıç, II - sulaw yögänlärgä - укрощать, обуздывать çağılırğa - отражаться, отображаться qävem - племя, род cisem - небесное тело särxüş - пьяный zina - разврат, прелюбодеяние ürelergä - тянуться şoma - гладкий senaj - сенаж mäyet - märxüm ürlärgä - взбираться ür - вершина, подъём ön - (monda) - нора sıñar - ikedän berse manırğa - макать talırğa - arırğa çoñğıl - tiränlek - глубина Qaban - Qazanda küllär sistemı cihan -? ocmax - cännät - paradize tämuğ - cähännäm - hell xäşärät - гад, мерзость vöcdan - совесть mäker - xäylä mäğärä - грот, пещера Qazanıma mädxiyä Millätebez ğorurlığı - mäşhür Qazan! İrtälären uramnarğa qabat qayttı azan. Azatlıqnı maqtap cırli şäfäq nurı, Xalqıñ batır sineñ, saf häm tuğrı. Qaharmannar şähäre sin - böyek Qazan! Taralsınnan sineñ küktän bälä-qaza. Ğasırların tarixınnan sarqi iman. Yöz, meñ yıllar danıñ üsä bara haman. İdel belän niçek qoçaqlaşqan Qaban. Şul urında xalqım tire belän üskän Qazan. Söyembikä manarası kükkä aşqan, Qol Şärif tä qabat balqi märmär taştan. Mäslägeñ ni? Sin yazdıñmı cırlarıñnı xalqıñ öçen, Tuğan il, dip, tükteñme sin tireñ, köçeñ, Yazılğanmı alar ällä quştannarğa. Härber süzen bulsın qılıç doşmannarğa. Yazmadıñmı şiğerlärne mölkät öçen, Añladıñmı, qayçan bula kön yäki tön. Tön ütkäçten qabat balqıp qoyaş çığa, Yalğan yazsañ, ul kön ütär sinsez genä. Tön yoqlami qalämeñne tibrätkändä, Uylar, xislär başta çualıp betkändä, Atalarnı, babalarnı iskä töşer. Din, ğörefsez sineñ küñeleñ öşer. Täñre genä yul kürsäter siña barı, Küñeleñdä balqır xörriyät tañı. Qaydan çıqtıñ, tamırıñnı uyla tağı, Añlarsıñ sin kemlegeñne tik annarı. İñ qäderle süz Xastaxanä xäteremdä! Mine Ülde diep tabib taşladı. Sulışım da tuqtap betä yazdı, Ülem üz biyüen başladı. Äni genä moña ışanmağan, Ğazrailne quğan östemnän. Ulım äle üssen, yäşäsen dip, Änkäy üz ğömeren östägän. Änkäy çäynäp birgän ipi täme Äle haman minem telemdä. Berençe süz bezneñ "äni" bulğan, "Äni" diep cannar terelgän.
|
Поиск по сайту:
Ссылка на mtss.ru обязательна
при использовании
материалов сайта !
|
|
|